Ruchy masowe to procesy przemieszczania się zwietrzeliny oraz przypowierzchniowych skał luźnych i zwięzłych po stoku na skutek działania siły ciężkości.

Przemieszczanie to nastąpi wtedy, gdy siła grawitacji przeważy siłę tarcia i spoistości materiału na stoku.

Warunkami sprzyjającymi wystąpieniu ruchów masowych są:
- duże nachylenie stoku,
- mały stopień spoistości (zwięzłości) zwietrzeliny na stoku,
- duży ciężar poszczególnych okruchów skalnych oraz duża miąższość zwietrzeliny na stoku,
- ułożenie warstw skalnych zgodnie z nachyleniem stoku,
- nasączenie wodą zwietrzeliny na stoku (co zmniejsza wyraźnie siłę tarcia),
- podcinanie stoku przez wody, lodowiec lub fale morskie, albo w wyniku działania na człowieka,
- trzęsienia ziemi.

Ze względu na różną postać ruchu materiału na stoku, wśród ruchów masowych wyróżnia się: opadanie, obrywanie, osuwanie i spełzywanie.




Ruchy masowe są niekorzystnym, a niekiedy bardzo niebezpiecznym procesem dla człowieka i jego działalności. Na terenach, gdzie występuje odpadanie skał utrudnione jest osadnictwo oraz konieczne jest stosowanie siatek i dachów ochronnych przy drogach. Szczególnie niebezpieczne są większe obrywy i osuwiska. Mogą one powodować zmianę sieci wód powierzchniowych, np. zmianę brzegu rzeki oraz tamowanie dopływu wody, co prowadzi albo do powstawania jezior albo do powodzi.

Katastrofalne w skutkach osuwiska i obrywy mogą występować po silnych trzęsieniach ziemi, np. w 1920 roku na obszarze lessowym w Chinach- zginęło tam łącznie 180 000 ludzi, oraz w wyniku wybuchu wulkanów, które powodują topnienie śniegów i powstawanie spływów i lawin błotnych.

W 1985 roku taki spływ błotny (osuwisko) powstały w wyniku erupcji wulkanu Nevado del Ruiz w Kolumbii zniszczył położone niedaleko miasto Armero- zginęło 25 000 osób.